Początek wojny z Rosją o Inflanty
Konflikt między Rzeczpospolitą a Rosją w XVI wieku często wiąże się z rywalizacją o wpływy w regionie Inflant. Wojna o Inflanty, rozpoczęta w 1558 roku, była częścią szerszego konfliktu zwanego wojną inflancką, w którym oprócz Rosji i Rzeczypospolitej udział brały także Szwecja i Dania. Rosja, dążąc do uzyskania dostępu do Morza Bałtyckiego, najechała Inflanty, co stało się bezpośrednią przyczyną konfliktu. Rzeczpospolita, widząc zagrożenie dla swoich interesów w regionie, stanęła w obronie tych ziem, co zapoczątkowało długotrwałą rywalizację.
Wyprawy Stefana Batorego
W odpowiedzi na agresję rosyjską, Stefan Batory, wybrany na króla Polski w 1576 roku, zorganizował serię wypraw przeciwko Rosji, mających na celu odzyskanie utraconych ziem oraz wzmocnienie pozycji Rzeczpospolitej w regionie. Kampanie te, prowadzone w latach 1579-1582, charakteryzowały się nowatorskim wykorzystaniem oblężniczej artylerii oraz kawalerii. Dzięki zdolnościom przywódczym Batorego i skuteczności jego armii, Rzeczpospolita odniosła szereg sukcesów, które umożliwiły zawarcie korzystnego rozejmu w Jamie Zapolskim (1582), kończącego wojnę o Inflanty na warunkach korzystnych dla Polski.
Walki o tron Rosji
Okres zwany "Wielką Smutą" w historii Rosji, przypadający na lata 1598-1613, był czasem chaosu dynastycznego, wewnętrznej walki o władzę oraz interwencji zewnętrznych, w tym również Rzeczypospolitej. W tym czasie, szlachta polska i litewska wielokrotnie interweniowała w sprawy wewnętrzne Rosji, wspierając różne frakcje walczące o władzę. Ta ingerencja osiągnęła punkt kulminacyjny, gdy oddziały polskie zajęły Moskwę w 1610 roku, a królewicz Władysław IV Waza został wybrany carem Rosji, choć nigdy nie objął tronu formalnie.
Zdobycie Moskwy
Zajęcie Moskwy przez wojska Rzeczpospolitej w 1610 roku było jednym z najbardziej dramatycznych momentów w historii wojen polsko-rosyjskich. Pod dowództwem hetmana Stanisława Żółkiewskiego, polskie siły zdołały przeniknąć do serca Rosji i zająć Kreml moskiewski. Ten sukces, choć nie trwały, był dowodem na militarne możliwości Rzeczypospolitej oraz jej chwilowe przewagi nad destabilizowaną Rosją.
Skutki wojen z Rosją
Wojny z Rosją w XVI i XVII wieku miały dalekosiężne konsekwencje dla obu państw. Dla Rzeczypospolitej, pomimo pewnych sukcesów, wyczerpujące konflikty przyczyniły się do osłabienia siły militarnej i ekonomicznej państwa, co w dłuższej perspektywie ułatwiło sąsiadom realizację własnych ambicji terytorialnych wobec Polski. Z kolei dla Rosji, te konflikty zakończyły okres Wielkiej Smuty i umocniły dynastię Romanowów, co pozwoliło na konsolidację państwa i rozpoczęcie procesu modernizacji oraz ekspansji terytorialnej, zwłaszcza na wschód.
Te dramatyczne wydarzenia nie tylko ukształtowały granice i relacje międzynarodowe w regionie Europy Wschodniej, ale także wpłynęły na rozwój narodowej tożsamości i politycznego krajobrazu zarówno w Rzeczypospolitej, jak i w Rosji, rzucając długie cienie na przyszłe relacje między tymi dwoma sąsiadami.
