Wyprawa na Rosję
W 1812 roku Napoleon Bonaparte, na czele Wielkiej Armii liczącej około 600 tysięcy żołnierzy, podjął decyzję o inwazji na Rosję. Ten ambitny plan miał na celu wymuszenie na cesarzu Aleksandrze I akceptacji dla kontynentalnej blokady Wielkiej Brytanii. Wyprawa na Rosję rozpoczęła się w czerwcu, a Wielka Armia szybko przekroczyła Niemen, wkraczając na terytorium rosyjskie. Napoleon spodziewał się szybkiej i decydującej bitwy, która zmusiłaby Rosję do kapitulacji. Jednak Rosjanie stosowali taktykę spalonej ziemi, wycofując się i niszcząc za sobą wszystko, co mogłoby posłużyć Francuzom.
Odwrót Wielkiej Armii
Po zajęciu opustoszałej Moskwy w wrześniu 1812 roku, Napoleon zdał sobie sprawę, że zwycięstwo jest niemożliwe. Brak żywności i zaopatrzenia, a także nadchodząca surowa zima, zmusiły Napoleona do rozkazu odwrotu. Odwrót ten stał się jedną z największych tragedii militarnych. Armia, już osłabiona walką i chorobami, musiała mierzyć się z ekstremalnie niskimi temperaturami, głodem i atakami partyzantów rosyjskich. Straty były ogromne – z pierwotnych 600 tysięcy żołnierzy do Francji powróciło zaledwie kilkadziesiąt tysięcy.
Klęska Napoleona
Kampania rosyjska stała się punktem zwrotnym w karierze Napoleona. Klęska ta podważyła jego pozycję jako niepokonanego wodza i zachęciła inne europejskie mocarstwa do stworzenia koalicji przeciwko Francji. W 1813 roku w bitwie narodów pod Lipskiem Napoleon doznał kolejnej porażki, która zmusiła go do abdykacji i wygnania na Elbę w kwietniu 1814 roku. Choć powrócił do władzy na sto dni w 1815 roku, jego ostateczna porażka pod Waterloo przypieczętowała jego los. Został zesłany na odległą wyspę Świętej Heleny, gdzie spędził resztę życia. Upadek Napoleona nie tylko zakończył epokę napoleońską, ale również przesądził o nowym układzie sił w Europie, zapoczątkowując długotrwały okres pokoju znanego jako Kongres Wiedeński.
