Początki panowania Augusta II Mocnego
August II Mocny, elekt Sasów, wstąpił na tron Rzeczpospolitej w 1697 roku, po śmierci Jana III Sobieskiego. Jego wybór na króla był wynikiem skomplikowanych intryg dyplomatycznych i wsparcia ze strony cesarza Leopolda I. August II, znany ze swojej ambicji i pragnienia wzmocnienia własnej pozycji, starał się przekształcić Rzeczpospolitą w silne, scentralizowane państwo. Jego panowanie szybko napotkało jednak na liczne przeszkody, w tym opór szlachty oraz trudną sytuację międzynarodową.
Początek ingerencji Rosji w sprawy Polski
Wraz z panowaniem Augusta II Mocnego nasiliła się ingerencja Rosji w sprawy wewnętrzne Rzeczpospolitej. Car Piotr Wielki, wykorzystując słabość i wewnętrzne podziały w państwie polsko-litewskim, zaczął aktywnie wpływać na jego politykę. To właśnie za panowania Augusta II rozpoczęła się era tzw. "dominium Rosji" nad Polską, która miała trwać przez większą część XVIII wieku. Rosyjskie wpływy były szczególnie widoczne podczas konfliktów wewnętrznych i elekcji królewskich.
Podwójna elekcja
Jednym z najbardziej dramatycznych momentów panowania Augusta II był konflikt wokół tzw. podwójnej elekcji w 1733 roku, po jego śmierci. Do tronu pretendowali zarówno jego syn, August III, z poparciem Austrii i Rosji, jak i Stanisław Leszczyński, popierany przez Francję. Spór ten doprowadził do wojny o sukcesję polską (1733-1738), która zakończyła się ostatecznie uznaniem Augusta III za króla, dodatkowo cementując zależność Polski od Rosji.
Rządy Augusta III
August III, mniej dynamiczny i ambitny niż jego ojciec, panował w okresie względnego pokoju, ale również stagnacji. Jego rządy charakteryzowały się brakiem znaczących inicjatyw reformatorskich i dalszym pogłębianiem zależności od Rosji. Choć za jego panowania dokonano kilku mniejszych prób reform, to brak decyzyjności i opór szlachty skutecznie blokowały większe zmiany.
Projekty reform Rzeczpospolitej
Mimo wielu trudności, okres panowania Wettinów to również czas, w którym pojawiały się projekty reform mające na celu wzmocnienie państwa i jego instytucji. Inicjatywy takie jak próby poprawy systemu podatkowego, modernizacji armii, czy ograniczenia liberum veto, chociaż często blokowane przez szlachtę, świadczyły o rosnącej świadomości potrzeby zmian. Najbardziej znaczącym przedsięwzięciem reformatorskim tego okresu była konstytucja 3 maja, uchwalona już po zakończeniu panowania Wettinów, ale będąca kulminacją procesów rozpoczętych w ich czasach.
Panowanie dynastii Wettinów w Rzeczpospolitej było okresem pełnym sprzeczności. Z jednej strony, próby reform i modernizacji państwa świadczyły o dążeniu do przekształcenia Rzeczpospolitej w nowoczesne państwo europejskie. Z drugiej jednak, rosnąca ingerencja zewnętrznych mocarstw i wewnętrzne podziały skutecznie hamowały te aspiracje, prowadząc do dalszego osłabienia i zależności Polski na arenie międzynarodowej.
